Tuỳ thuộc vào sự đánh giá của chúng ta về sự «đánh giá» hay «giá trị» của việc cần làm, chúng ta sẽ có được những cái nhìn tích cực về vấn đề đang xem xét. Chúng ta bắt đầu buổi thảo luận bằng chiếc mũ trắng. Trong những cuộc nói chuyện hoặc bàn thảo, khi bạn cần mọi người đưa ra những ý tưởng mới, bạn nói: "Đã đến lúc chúng ta cần đội chiếc mũ xanh", và khi bạn cần mọi người cân nhắc cẩn trọng vấn đề, bạn nói: "Giờ chúng ta hãy cùng đội chiếc mũ đen".
Cách thứ một đó là một điều gì được coi là mới theo nghĩa khác biệt với những gì đã có trước đó, ví dụ một hệ thống thông tin liên lạc là mới đối với văn phòng của bạn, cho dù nó đã được sử dụng ở hàng ngàn văn phòng khác trước khi bạn bắt đầu sử dụng chúng. Sự thể hiện cảm xúc cũng tuỳ thuộc vào nền văn hoá. Khi chúng ta đã quen với lối tư duy phác hoạ chiếc bản đồ tư duy, việc lựa chọn con đường trên tấm bản đồ được xác định bởi những giá trị và những xúc cảm.
… Vấn đề không phải ở chỗ vùng chúng ta không có tuyết mà ở chỗ chúng ta không có môn trượt tuyết. Ngày nay, ở nhiều quốc gia, mọi người đều xem tranh luận như là một phương thức tự duy mang tính xung đột, cá nhân và không xây dựng. Tại Nhật Bản, phê phán những gì cấp trên nói được coi là một việc khiếm nhã.
Trong các chương bàn về lối tư duy chiếc mũ đen, tôi đã chỉ ra rằng chiếc mũ đen chính là chiếc mũ của lối tư duy phê phán và tôi cũng chỉ rõ rằng trong thời gian sử dụng chiếc mũ đen, mọi người nên phát huy tối đa hiệu quả của nó: mọi người hãy là những người phê phán mạnh mẽ nhất. … David, anh cứ đưa ra ý kiến đó mãi. …Bạn hãy cởi bỏ chiếc mũ đen.
Giả thuyết cơ bản là cần có một người đủ thông minh để có thể đưa ra những cơ sở thông tin mong muốn, trong quá trình thảo luận, danh sách các lựa chọn phù hợp và có thể lựa chọn ý tưởng phù hợp nhất. Tôi nhận thấy rằng đó là một tình huống không phân thắng bại. Khía cạnh thứ 2 của từ đó là «sự mới mẻ».
Do vậy, chúng ta cần một lối tư duy mới, đó là: chỉ nêu ra những sự kiện, không kèm theo nhận định. …Việc thi trượt kỳ thi vừa rồi là điều thật tốt với cô ấy. Tất nhiên lối tư duy phê phán là một phần rất quan trọng của hệ thống tư duy, nhưng không phải lúc nào ta cũng chỉ có lối tư duy phê phán thôi là đủ.
cảm xúc xuất hiện khi "chiếc bản đồ tư duy" đã được phác hoạ. Với chiếc mũ đen tư duy, chúng ta đưa ra những suy nghĩ phê phán. Nó là kết quả của sự phán đoán kỹ càng dựa trên sự tích luỹ kinh nghiệm- một sự phán đoán khó có thể phân biệt rạch ròi hoặc diễn đạt bằng lời.
Nhưng cũng thật khó để tiến hành một vụ đầu tư lớn chỉ dựa vào những linh cảm. Như vậy, bước tiến của lối tư duy phương Tây chính là kiểu tư duy mỹ đen – kiểu tư duy phê phán và cẩn trọng. Tôi đề xuất tất cả chúng ta hãy sử dụng mũ xanh và dành vài phút để mỗi cá nhân tóm tắt lại và nói xem chúng ta đã đạt được những gì.
Bởi vì chiếc mũ đỏ tư duy cho phép chúng ta nghĩ và bộc lộ cảm xúc, và cho phép chúng ta tìm những từ ngữ biểu đạt phù hợp nhất với sự việc. Một trong những chức năng của lối tư duy mũ xanh da trời là thiết kế phần mềm cho tư duy về một vấn đề cụ thể. Mỗi một ý tưởng được nêu ra ở trên đều là những gợi ý cụ thể.
Ví dụ, mở đầu cuộc họp, nếu người lãnh đạo bộc lộ ngay cảm xúc của mình, mọi người có xu hướng nêu ra những cảm xúc tương tự. Trong phần kết thúc của phần trước, tôi đã trình bày rằng chúng ta luôn có thể sử dụng tư duy sáu chiếc mũ trong những cuộc thảo luận thường gặp- kiểu thảo luận tranh luận. Trong hệ thống luật pháp Hà Lan không có ban bồi thẩm.